Raj ziemski i niebiański, raj utracony Rzadko kiedy zastanawiamy się, jak niezwykłym tematem przewijającym się przez niezliczone baśnie, mity, religijne wyobrażenia czy opowieści o herosach jest temat „krain szczęśliwości”. Motyw szczęśliwych krain przybiera tyle form, że nietrudno zagubić się w tym gąszczu ludzkiej wyobraźni, przez wieki wciąż na nowo kreującej ich różnorodne modele. W dodatku motyw ten niesie tyle wielorakich sensów, w tak rozmaite wpisuje się konteksty, że konieczne staje się przeprowadzenie czegoś w rodzaju wstępnej klasyfikacji. Jedno tylko łączy je wszystkie – tęsknota za doskonałością, jakkolwiek różnie bywa ona pojmowana. Tęsknota ta to wyraz marzenia o doskonałych czasach, doskonałych

Wiedźma, jędza, Baba Jaga, czarownica – wszystkie te określenia znamy z baśni, legend ludowych, ale i z okresu „polowania na czarownice”. Gdy wypowiadamy te słowa, zapewne staje nam przed oczami taki oto obraz: stara kobieta, owinięta w nędzne odzienie, ze szpetną twarzą pobrużdżoną zmarszczkami, z wielkimi brodawkami i haczykowatym nosem. Mieszka daleko od osad ludzkich, w swej chacie u powały zawiesiła pęki ziół, w kadzi warzy się tajemnicza mikstura, może z jaja węża, skóry ropuchy, krwi nietoperza… Jej jedynym towarzyszem jest czarny kot, a rekwizytem – szklana kula. Czyż nie taki mamy w Europie stereotyp Starej Kobiety posiadającej tajemniczą wiedzę?

Niewątpliwie w świadomości i podświadomości nosimy wiele archetypowych obrazów, ze znaczenia których ledwo zdajemy sobie sprawę. Jedną z takich kulturowych ikon jest wizerunek czarownicy, utrwalony zresztą potem w okresach „polowań na czarownice”. Taka kulturowa ikona oprócz głównej postaci zawiera jeszcze tło, coś co charakteryzuje postać – atrybuty, akcesoria, jakkolwiek to nazwać, to właśnie one stanowią o takim, a nie innym sposobie postrzegania danej osoby. Czy można mówić o czarownicy nie mając przed oczami całego jej entourage’u? Czy w ogóle możliwa do pomyślenia jest czarownica bez szklanej kuli, kota, miotły? Nie będziemy jednak zajmować się samą osobą czarownicy, ani tej z

(Wersja poszerzona, po badaniach terenowych, tekst mniej więcej z 2000 r. w jednym miejscu uzupełniony oraz nieco poprawiony) Wstęp Każda kultura jest sposobem reagowania na śmierć… Z taką opinią wśród badaczy można się dziś spotkać. I aczkolwiek formułowana jest w zbyt może radykalny sposób, nie można odmówić jej pewnej dozy słuszności, szczególnie gdy zważy się na takie fenomeny kulturowe, jak egipskie piramidy i wielce rozbudowany egipski system wierzeń eschatologicznych, tybetańską Księgę Umarłych, megalityczne struktury grobowe i wiele innych przejawów ludzkiej aktywności, w tym niezliczoną ilość rytuałów, obrzędów pogrzebowych, wyobrażeń i wierzeń dotyczących losu umarłych po ziemskim życiu – wszystkie zmierzające

Aspekt użytkowy Sierp jako narzędzie żniwne wywodzi się z sierpowatych wiórów krzemiennych, używanych już w okresie tak zwanej uprawy kopieniaczej do sprzętu roślin zarówno rosnących dziko, jak i uprawianych. Obok nich rozwinęły się noże żniwne o prostym lub lekko zakrzywionym ostrzu krzemiennym osadzanym w prostej albo nieco wygiętej, najczęściej drewnianej rękojeści. Jedne z pierwszych narzędzi służących do ścinania roślin zbożowych znaleziono na terenie Lewantu, na stanowisku Ain Gev I, datowanym na ok. 13 750 r. p.n.e. Były to krzemienne wkładki do sierpów. W późniejszej kulturze zwanej natufijską kontynuowano ten sposób pozyskiwania pożywienia, nic zatem dziwnego, że znaleziono tutaj kościane oprawki

Życie poza społeczeństwem, skupione na praktyce duchowej, jako związane ze sferą sakralną cieszyło się w Indiach od wieków wielkim szacunkiem. Tendencja do samotnego przeżywania sacrum, przecież ogólnoludzka, bo nie ograniczająca się do żadnej specyficznej społeczności, a jednocześnie aspołeczna, gdyż właściwa tylko powołanym jednostkom, w Indiach miała jednak status wyjątkowy i rodowód, jak indyjska kultura – pradawny. Formy życia religijnego czy duchowego praktykowane przez różne sekty i szkoły mistyczne były i są do dziś dnia tak liczne, że nie starczyłoby miejsca, by je tu wyliczyć. Elementem je łączącym jest niemal zawsze formuła zerwania z dotychczasowym życiem i ceremonialne ustanowienie „nowego początku”.